Aralarında devrik başkan Aung San Suu Kyi’nin partisi Demokrasi İçin Ulusal Birlik Partisi’nden (NLD) eski milletvekili Phyo Zeya Thaw ve “Jimmy” olarak bilinen demokrasi aktivisti Kyaw Min Yu’nun da bulunduğu dört kişi, Ocak ayında yapılan kapalı duruşmalarda idama mahkum edilmişti. Pazartesi günü cunta denetimindeki Küresel New Light of Myanmar, infazların gerçekleştirildiğini duyurmuştu.
Cunta denetimindeki medya “ölüm cezaları uygulandı” diye duyurmuş fakat haberde infazların ne vakit ya da nasıl gerçekleştirildiğine dair rastgele bir bilgi verilmemişti. Yaklaşık 30 yıldır idam cezasının uygulanmadığı ülkede genelde mevt cezasına çarptırılan mahkumlar asılarak infaz ediliyordu.
NUG başkanlık ofisi sözcüsü Kyaw Zaw, “Uluslararası toplum, bu zulmü cezalandırmalı” dedi. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, infazları “acımasız ve geriye götürücü bir adım” olarak nitelendirdi.
GAZ KESİMİNE YÖNELİK YAPTIRIMLAR MASADA
Beyaz Saray “demokrasi yanlısı aktivistlerin ve seçilmiş başkanların nahoş bir biçimde infaz edilmesini” kınadı. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, Washington’un cuntaya karşı daha fazla tedbir almayı düşündüğünü ve bilhassa ülkenin gaz kesimine yönelik muhtemel yaptırımlar için tüm seçeneklerin masada olduğunu kelamlarına ekledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de sözkonusu infazları şiddetle kınadığını tabir ederek Suu Kyi de dahil olmak üzere keyfi olarak gözaltına alınan tüm mahkumların özgür bırakılması için tekrar davette bulundu.
Avrupa Birliği, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Kore, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri ortak bir bildiride infazları, “rejimin insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü hiçe saydığını bir defa daha ortaya koyan kınanması gereken şiddet eylemleri” olarak nitelendirdi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Asya yöneticisi Elaine Pearson bunun “darbe zıddı protesto hareketini soğutmayı amaçlayan mutlak bir zalimlik eylemi” olduğunu söyledi.
‘ÖLDÜRÜP SAKLADILAR’
Phyo Zeyar Thaw’ın eşi Thazin Nyunt Aung, idam edilenlerin ailelerine sevdiklerinin cenazelerini alma fırsatı verilmediğini söyledi ve bunu katillerin cürümlerini örtbas etmek istemesinden kaynaklandığını söz etti. Reuters’a konuşan Aung, “Bu öldürmek ve cesetleri saklamaktır. Hem Myanmar halkına hem de memleketler arası topluma saygısızlık ettiler” tabirlerini kullandı.
Kyaw Min Yu’nun eşi Nilar Thein, cenaze olmadan merasim düzenlemeyeceğini söyledi.
2’Sİ ÇOCUK 76 KİŞİ İÇİN VEFAT CEZASI
Myanmar’da faaliyet gösteren siyasi tutukluların durumlarını izleyen küme, Siyasi Tutuklulara Yardım Kuruluşuna (AAPP) nazaran, darbeden bu yana toplam 14 bin 847 kişi tutuklanırken, 11 bin 759 kişi hala gözaltında tutuluyor. Öte yandan kuruluşun açıkladığına nazaran, ülkedeki askeri darbeden bu yana ikisi çocuk 76 tutuklu hakkında idam kararı verilirken 41 kişi de gıyabında mevt cezasına çarptırıldı. Ülkede darbeden bu yana 2000’den fazla kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
Birleşmiş Milletler’e (BM) nazaran pazartesi günü gerçekleştirildiği duyurulan infazlardan evvel Myanmar’da 30 yıldır idam cezası uygulanmıyordu. Myanmar’da en son idam cezası 1976 yılında uygulanmıştı. 2014 yılında idama cezasına çarptırılan mahkumların cezaları ömür uzunluğu mahpusa çevrilmişti. Lakin, 2021 yılında gerçekleştirilen askeri darbe sonrası onlarca insan yine idama mahkum edildi.
Myanmar’daki askeri darbe
Myanmar ordusu, 2020’deki genel seçimlerde hile yapıldığı tezlerinin ortaya atılması ve ülkede siyasi tansiyon yaşanmasının akabinde 1 Şubat 2021’de idareye el koymuştu. Ordu, ülkenin fiili önderi ve Dışişleri Bakanı Aung San Suu Çii başta olmak üzere pek çok yetkili ve iktidar partisi yöneticisini gözaltına almış ve bir yıllığına fevkalâde hal ilan etmişti.
Myanmar ordusunun darbe aykırısı protestocu ve isyancı kümelere silahlı müdahalesi sonucu bugüne kadar 1800’ün üzerinde kişi hayatını kaybetti. Darbeden bu yana yaklaşık 13 bin kişi gözaltına alınırken 10 binin üzerinde kişi ise hala içeride tutuluyor.