Boğazların büsbütün Türk egemenliğine geçmesini sağlayan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 86. yıldönümünde, emekli Koramiral Can Erenoğlu, emekli Koramiral Kadir Sağdıç ve Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulundu.
Montrö’ye hassaslıkları nedeniyle “Amiraller Bildirisi” iddianamesiyle amaç yapılan amiraller, mukavelenin kıymetine dikkat çekti.
Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı’nda uzun yıllar Montrö uygulamalarından sorumlu olarak misyon yaptığını belirten Erenoğlu, mukavelenin Karadeniz’de bağımsız ve tarafsız siyasetin tek teminatı olduğunu tabir etti. “Bunu Atatürk ve silah arkadaşlarına borçluyuz” diyen Erenoğlu, Amiraller Bildirisi ile ilgili olarak da şöyle konuştu: “Mesleki tecrübelerimize istinaden Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğini tescil eden ve yakın vakitte ehemmiyeti daha yeterli anlaşılan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin her platformda korunması gerektiği vurgulanmıştır. Bu duyurunun en olumlu yanı, Türk toplumunun Montrö’nün hayati ehemmiyetini kavraması ve ‘Montrö Sözleşmesi’nden çıkılabilir’ denirken devletimizce Montrö’nün aşındırılmasının, kimseye fayda sağlamayacağının vurgulanması oldu.”
“DÜNYADA ÖRNEĞİ AZ”
Anadolu’da yaşamanın başlı başına jeopolitik bir gayret olduğuna işaret eden Gürdeniz de “Montrö, Lozan’ın eksik kalan denizci kesimini çoğunlukla tamamlamakla kalmamış, tıpkı vakitte bölgesel ve global deniz siyasetinde çok istikametli kazanımları tetiklemiştir. Böylelikle Cumhuriyet, Karadeniz-Akdeniz ekseninde, Osmanlı periyodunda pek çok örnekte yaşanan stratejik iç çizgiler pozisyonunda kalma riskini bertaraf edebilmiştir. Ayrıyeten Trakya, Anadolu’nun ayrılmaz bir modülü haline gelmiştir” sözlerini kullandı. Montrö’nün Karadeniz üzere yarı kapalı bir denizde başlı başına bir deniz güvenlik rejiminin de temelini oluşturduğunu kaydeden Gürdeniz, “Dünyada örneği az olan, bir nevi deniz silahlarını denetim rejimi enstrümanıdır. Hasebiyle Karadeniz istikrar ve barışı ile Montrö Mukavelesi birbirini tamamlayan kavramlardır. Her savaştan, her tansiyondan ve her krizden muvaffakiyetle çıkmış, dünyada eşi gibisi görülmeyen Montrö’nün Lozan antlaşması üzere sonsuza taşınması da her Türk vatandaşının misyonudur.”
“TAMAMLAYICI BİR ANLAŞMA”
Emekli Koramiral Kadir Sağdıç, Montrö’nün kurucu ve egemenliği tamamlayıcı bir muahede olduğunu belirtti. “Bu sayede tam egemenliğe kavuştuk” diyen Sağdıç, “Montrö bizi dün ve bugün türlü belalardan korumuştur. Dün İkinci Dünya Savaşı’nda tarafsız kalmamızda ve böylelikle kayıp vermememizde büyük hisse sahibi olurken bugün Ukrayna-Rusya savaşında barışın en değerli enstrümanı olan Montrö sayesinde Karadeniz’deki savaş alanına dışarıdan yardımın önüne geçilmektedir” tabirlerini kullandı. Sağdıç, Montrö’nün Türkiye’nin bölgesel gücünü artıran değerli bir etken olduğuna da vurgu yaptı.